16 november 2025
In het onderwijs zijn we gewend om snel te reageren op gedrag dat niet door de beugel kan. Een kind doet iets wat niet mag, we grijpen in, geven een time-out, een straf, en gaan door. Maar tijdens een gesprek met collega’s over herstelgericht werken werd duidelijk hoe beperkt die aanpak eigenlijk is. Straf is niet hetzelfde als herstel. En als we willen dat kinderen echt leren van hun gedrag, moeten we verder durven kijken.
"Je straft op gedrag. En vervolgens is dat weer klaar. Maar heb je dan iets hersteld?"
We bespraken hoe belangrijk het is om eerst te erkennen wat er is gebeurd. Niet alleen het feit, maar ook het gevoel. "Kun je eigenlijk wel nadenken als je nog boos bent?" vroeg iemand.
Het antwoord was duidelijk: nee. Eerst moet er rust komen, ruimte om te ademen, voordat er gepraat kan worden. En dan pas ontstaat er ruimte voor reflectie.
In die reflectie speelt empathie een grote rol. Maar hoe leer je empathie in een tijd waarin kinderen steeds minder echte gezichten zien? "Kinderen zien gezichten steeds vaker via schermen. Hoe leren ze dan wat verdriet of boosheid is?" Het is een zorg die we delen. Daarom is het des te belangrijker dat we in de klas oefenen met kijken, luisteren, voelen. Dat we kinderen helpen om zich in een ander te verplaatsen.
Herstelgericht werken vraagt ook om verantwoordelijkheid. Niet om schuld. "Degene die begon, moet toch als eerste sorry zeggen?" zei een leerling. Maar wat is ‘beginnen’? Soms zit er al dagen iets onder. Soms is het gedrag een reactie op iets wat eerder is gebeurd. Herstel betekent dat je kijkt naar je eigen aandeel, en dat je leert dat je altijd een keuze hebt – ook in hoe je reageert.
Vertrouwen is daarin essentieel. Als een kind zich niet gehoord voelt, haakt het af. "Als ze je niet vertrouwen, gaat het scherm dicht," zei een collega treffend. Herstel werkt alleen als er een relatie is. En die relatie vraagt van ons als leerkrachten dat we ook onze eigen fouten durven erkennen. Dat we laten zien: ik ben ook lerend, en ik neem jou serieus.
Soms is een sorry genoeg. Soms is er meer nodig. Een gesprek, een gebaar, een actie. En soms is het nog te vroeg. "Is het nu goed? Of moet er nog iets gebeuren?" Die vraag helpt ons om niet te snel door te gaan, maar echt stil te staan bij wat nodig is.
Herstelgericht werken is geen methode. Het is een houding. Een manier van kijken naar kinderen, naar conflicten, naar jezelf. Het vraagt tijd, aandacht en moed. Maar het levert iets op wat straf nooit kan geven: verbinding, groei en echte verandering.
31 augustus 2025
Hoe motiveer je een kind dat niet wil leren? Wat als school alleen maar frustratie oproept? In een openhartig en rijk groepsgesprek tussen professionals uit het onderwijs en de jeugdhulpverlening werd het thema motivatie onder de loep genomen. Wat volgde was een inspirerende uitwisseling vol praktijkvoorbeelden, twijfels, successen en inzichten. Hieronder lees je de belangrijkste lessen.
Een terugkerend thema in het gesprek is het belang van autonomie. Kinderen die het gevoel hebben dat ze zelf keuzes mogen maken, raken vaak vanzelf meer gemotiveerd. Maar autonomie betekent niet dat alles mag. Het gaat om kiezen binnen duidelijke kaders die door volwassenen worden gesteld. Juist die balans tussen vrijheid en structuur blijkt essentieel.
“Voor mij is autonomie bij een kind dat hij kan kiezen binnen de structuur en kaders die de volwassenen stellen.”
Zonder een veilige relatie is er geen ruimte om te leren. Kinderen moeten zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen. Dat betekent dat je als professional investeert in de relatie, ook als het gedrag van een kind uitdagend is. Soms betekent dat letterlijk op de grond gaan liggen naast een kind, of humor inzetten om spanning te doorbreken.
“Ik denk dat veiligheid, relatie en autonomie in die volgorde komen. Daarna pas verantwoordelijkheid.”
Fouten maken mag – sterker nog, het is noodzakelijk. Kinderen leren niet alleen door succeservaringen, maar juist ook door te herstellen van fouten. Dat vraagt om een omgeving waarin fouten niet worden afgestraft, maar worden gezien als leermomenten. Herstelrecht, zoals het samen repareren van een gescheurd werkje, kan daarin een krachtig middel zijn.
“Je mag fouten maken, en ik ben bij je als je een fout maakt. We komen samen uit die leerkuil.”
Soms lijkt een kind ongemotiveerd, maar schuilt daaronder een diepere behoefte aan controle, veiligheid of erkenning. Een kind dat weigert te werken, kan juist heel gemotiveerd zijn – maar voor iets anders dan schoolwerk. Het vraagt om goed kijken, luisteren en interpreteren.
“Misschien is het niet dat hij geen zin heeft, maar dat hij structuur nodig heeft voordat hij tot leren komt.”
De samenwerking tussen kind, ouder en school is cruciaal. Als die driehoek niet goed functioneert, is het moeilijk om een kind echt verder te helpen. Ouders hebben vaak zelf negatieve ervaringen met school, en die spanning werkt door op het kind. Open communicatie en vertrouwen zijn daarom onmisbaar.
“De meeste kinderen bij wie het niet lukt, is omdat ik de driehoek niet rond kreeg.”
Motivatie ontstaat niet onder druk. Soms is het nodig om te vertragen, om ruimte te geven aan het proces. Tegelijkertijd hebben kinderen én professionals perspectief nodig: een stip op de horizon, een plan, een doel. Zonder dat wordt het zoeken stuurloos.
“Vertragen is belangrijk, maar wel binnen een tijdpad. Ook begeleiding heeft perspectief nodig.”
Wat dit gesprek vooral duidelijk maakt, is dat motivatie geen trucje is. Het is geen stickerbeloning of een goed lesje. Het is het resultaat van een samenspel tussen autonomie, relatie, veiligheid, structuur en vertrouwen. En bovenal: het vraagt om professionals die durven kijken, luisteren, voelen en afstemmen.
“Motivatie begint bij het kind, maar groeit in relatie met de ander.”
Je kent het vast wel: een kind dat zuchtend aan een taak begint en na vijf minuten roept "Ik ben moe!" Maar even later zie je datzelfde kind enthousiast spelen, vol energie. Heeft hij écht geen energie, of speelt er iets anders? Dit bracht ons op een boeiend gesprek over motivatie: wat is het precies, en hoe groot is de rol ervan in leren en ontwikkelen?
16 februari 2025
Wat denken jullie? Waar zit motivatie?
Laat het ons weten!
Plaats je reactie hieronder of reageer via onze socials:
Reacties
Maakt het echt uit waar het zit? Is voor iedereen weer anders lijkt me.
Motivatie is iets wat gaat groeien door positieve ervaring, positieve feedback en samenwerking
motivatie is echt een gevoelsding, zeker niet alleen cognitief
Ik denk dat het overal zit, de vraag is alleen waar wordt de motivatie bij iemand geraakt?
en waardoor?
Reactie plaatsen